Een kind sus je niet met een iPad

Kinderen zijn aangetrokken tot schermen. Maar ze blijven er best helemaal af tot ze anderhalf tot twee jaar zijn. ‘Of ik daar iets over kon vertellen?’ vroeg journaliste Maxie Eckert mij vorige week. Het resultaat lezen jullie hier in het artikel dat vandaag online staat op De Standaard lezen:
Foto: Katrijn Van Giel – Tekst Maxie Eckert

Een jongen van 15 maanden waggelt naar de handtas van zijn moeder en haalt een tabletcomputer tevoorschijn. Hij steekt hem in de lucht en roept luid ‘Bum-ba’. Een video met de Studio 100-clown wordt ter plekke opgezet. Een meisje, drie jaar oud, zit mee aan tafel en een iPad staat voor haar. Ze is zo flink, zeggen haar ouders, en de tablet zo gemakkelijk als ze rustig willen tafelen. Een ander meisje krijst de boel bij elkaar. Haar moeder haalt een smartphone boven. Het meisje van een jaar oud koelt af. Ze jaagt met haar vingers beestjes op het scherm.

Het zijn scènes uit een restaurant, van een kinderfeestje en uit de eigen woonkamer. Nog voor kinderen kunnen praten en lopen, swipen ze met hun vingertjes over touchscreens. De tabletcomputers en smartphones maken deel uit van hun leven. Maar eigenlijk horen wij, volwassenen, de kinderen volledig weg te houden van digitale media tot ze anderhalf tot twee jaar oud zijn. Ook daarna moet het gebruik aan banden worden gelegd. Dat zegt de American Academy of Pediatrics in haar nieuwe richtlijn rond kinderen en hun mediagebruik.

Heel kleine kinderen leren niets van het scherm (zie hiernaast), terwijl overmatig mediagebruik het risico op overgewicht verhoogt en de slaap verstoort, zeggen de Amerikaanse experts. Als peuters vanaf anderhalf tot twee jaar digitale media beginnen te gebruiken, doen ouders dat ook best samen met hun kinderen. De kleintjes alleen voor een tablet of smartphone zetten, is dus uit den boze. Net als het gebruik van tablets om kinderen te kalmeren, tijdens maaltijden of net voor het slapengaan. Tussen twee en vijf jaar geldt een limiet van één uur schermtijd per dag voor alle media samen, dus ook tv.

‘Samen eten met de kinderen is hét moment voor opvoeding. Een tablet is dan een afleidingsmanoeuvre’ MAARTEN VANSTEENKISTE Professor UGent

Ouders moeten zichzelf niet onder druk zetten om de kinderen zo vroeg mogelijk in contact te brengen met technologie, klinkt het verder. De interfaces zijn vandaag zodanig intuïtief dat kinderen er snel mee weg zijn, ook als ze pas later, thuis of op school, ermee in aanraking komen.

In eigen land zegt ook Kind en Gezin dat ouders de schermtijd van hun jonge kinderen moeten beperken. Maar echte houvast zoals een duidelijk verbod voor kinderen jonger dan anderhalf jaar is er hier niet. ‘We gaan wel akkoord met de Amerikanen, maar zijn iets minder categoriek’, zegt Sarah Vanden Avenne, orthopedagoge bij Kind en Gezin. ‘Een verbod werkt niet, want de tablets zijn nu eenmaal overal. We geven liever aanbevelingen, zodat ouders keuzes kunnen maken op maat van hun gezin.’

De tablet als medicijn
Veel jonge ouders worstelen intussen met de vraag wat een juiste keuze dan wel inhoudt, vertelt Lobke Gielkens. Op haar blog ‘Leuke Wereld’ schrijft ze over het leven met haar kinderen Frauke (4 jaar) en Kobe (6 jaar). ‘Onder collega’s en vriendinnen wordt er veel over gepraat: zijn jullie kinderen ook verslaafd aan de tablet, hoe pakken jullie dit aan?’

‘De kinderen worden stilgehouden met de tablets. We geven het om het onszelf makkelijk te maken’
LOBKE GIELKENS Moeder van twee en blogster

‘In mijn omgeving zie ik de tablets vaak bovenkomen. Je gaat ergens naartoe, bijvoorbeeld op restaurant, en hop, daar is de tablet. De kinderen worden ermee stilgehouden. Alsof het een medicijn is en we het de kinderen geven om het onszelf als ouder gemakkelijk te maken.’

Gielkens ziet het gebruik van die media door kleine kinderen kritisch. Op haar blog recenseerde ze onlangs wel apps voor de kleintjes. ‘We willen het de kinderen aanbieden, want ze vinden het heel leuk om ermee te spelen. Maar er zijn toch ook nog zoveel andere dingen. Naar buiten gaan, bijvoorbeeld.’

Eén dag zonder scherm
In haar gezin zijn er daarom regels voor het gebruik van de gezinstablet. Die slingert bijvoorbeeld nooit rond, zodat Kobe en Frauke er niet zomaar mee beginnen te spelen. En als ze de tablet gebruiken, is er altijd een ouder in de buurt. De volwassenen kiezen ook welke apps geschikt zijn voor de kinderen. Verder is er elke week één dag zonder schermtijd.

Je moet er wel bewust mee bezig zijn, zegt Gielkens. ‘Ik ben nu in verwachting van ons derde kindje. Via zijn broer en zus zal het al heel jong in contact komen met de tablet. Als we er dan geen duidelijke regels rond hebben, zou snel het hek van de dam zijn.’

Die regels zijn belangrijk, beaamt Maarten Vansteenkiste, die als professor verbonden is aan de vakgroep ontwikkelings-, persoonlijkheid- en sociale psychologie van de UGent. ‘Je moet er duidelijk over zijn: wanneer mag het, wanneer niet en hoelang? Bij kleine kinderen kan je de tijd visualiseren, bijvoorbeeld met een zandloper. Als die leeg is, is de tijd op.’

Vansteenkiste waarschuwt er ook voor om tablet en smartphone steeds boven te halen in bepaalde situaties, bijvoorbeeld om een boos kind te kalmeren. ‘Voor het kind zelf is het belangrijk om de emotie te leren kennen, en als ouder moet je interesse tonen in wat er met het kind aan de hand is. Een scherm gebruiken om het kind tot rust te brengen, doet me denken aan volwassenen die naar snoep grijpen om zichzelf te troosten. Het vlakt de emotie af en heeft een verdovend effect. Je laat zo een kans liggen om iets uit de situatie te leren.’

‘Ook aan tafel is het tabletgebruik af te raden. Dat is hét moment bij uitstek waarop er sociale interactie is en waarbij kinderen worden opgevoed. Je praat over de dag. Als een kind nog klein is, ondersteun je als ouder je kind bij het eten. Je kind pikt heel wat normen en waarden op door mee aan tafel te zitten, zelfs als het nog niet kan spreken. Als je er dan een tabletcomputer bijzet, is dat eigenlijk een afleidingsmanoeuvre.’

Kinderen jonger dan twee jaar steken niets op van het scherm